Chiến lược công ty trong thời kỳ lạm phát (II)

[Marketing3k.vn] Bạn cần xác định ảnh hưởng rõ ảnh hưởng của lạm phát đến công ty, trước khi đưa ra được một chiến lược đối phó hiệu quả

Đây là phần 2 trong báo cáo của BCG về chiến lược của doanh nghiệp trong thời kỳ lạm phát. Xem phần 1 của báo cáo tại đây.

Nhận định của công ty về tất cả các yếu tố ở trên sẽ khác nhau tùy theo đơn vị kinh doanh, phân khúc thị trường và sản phẩm. Những kết luận này có thể được tóm tắt trong bảng dưới, phân loại đơn vị kinh doanh theo mức độ dễ bị thương tổn do lạm phát chi phí và khả năng chuyển phần chi phí tăng sang phía khách hàng dưới dạng giá sản phẩm cao hơn (xem hình 1).

Đối với những ngành kinh doanh ở góc một phần tư phía trên tay phải thì lạm phát thực sự mang lại nhiều lợi ích. Cơ cấu giá cả, chi phí tương đối an toàn (ít nhất là trong khoảng thời gian ngắn tiếp theo) nhờ phần lớn chi phí cố định và các hợp đồng dài hạn với giá cả không đổi. Đồng thời, các công ty thuộc nhóm này cũng khả năng thương lượng để đẩy giá sản phẩm lên trong thời kì lạm phát. Một trong những lý do cho vị thế thương lượng có lợi đối với công ty đó là trên thị trường hầu như không có sản phẩm hay dịch vụ thay thế hiệu quả nào.

Ví dụ về các công ty hưởng lợi trong giai đoạn lạm phát đó là các công ty cung cấp nguyên liệu thô cơ bản như xăng dầu, quặng sắt hay các kim loại khác; chi phí cho thăm dò, thám hiểm và xây dựng cơ sở hạ tầng cao và cố định thường đi liền với định giá theo chỉ số và ít hàng thay thế. Các đơn vị kinh doanh cung cấp những nguyên liệu này có thể hưởng lợi trong thời kì lạm phát theo 2 lựa chọn chiến lược: hoặc tăng lợi nhuận bằng cách tăng giá với tỷ lệ cao hơn chỉ số lạm phát hoặc giữ nguyên giá, trong khi các đối thủ cạnh tranh tăng giá nhằm tăng thị phần.

Các đơn vị kinh doanh thuộc góc phần tư phía dưới bên phải sẽ thường xuyên phải thay đổi chính sách theo mức độ lạm phát. Các đơn vị này hoạt động trong các thị trường hết sức năng động với đặc trưng chi phí tăng được chuyển xuống chuỗi giá trị. Thông thường trong các công ty thuộc nhóm này phần lớn chi phí giành cho nguyên liệu thô, bởi vậy mà chúng phải chịu ảnh hưởng lớn khi xảy ra lạm phát chi phí. Nhưng đồng thời, các công ty này cũng có thể chuyển phần tăng chi phí sang phía khách hàng nhờ có vòng định giá ngắn hoặc năng lực định giá cao. Nhiều đơn vị bán lẻ có thể thuộc nhóm này vì chi phí nguyên liệu lớn và dễ thay đổi trong khi năng lực quản lý giá của họ cũng rất tốt.

Nhân tố mang lại thành công cho các công ty thuộc nhóm này chính là tốc độ và sự phối hợp. Chỉ khi biết rõ chi phí đầu vào hiện tại và có thông tin tại thời gian thực về giá sản phẩm của chính công ty và của các đối thủ cạnh tranh thì công ty đó mới có thể ứng phó hiệu quả trong môi trường luôn biến đổi nhanh chóng. Trong trường hợp này, cần phải thiết lập sự phối hợp chặt chẽ giữa bộ phận bán hàng và bộ phận thu mua, cung ứng. Khi chi phí đầu vào tăng, bộ phận bán hàng sẽ được thông tin tức thời để điều chỉnh giá bán. Tương tự, khi giá bán tăng lên, bộ phận cung ứng cũng cần nhanh chóng nắm rõ được tác động của việc tăng giá đến số lượng hàng hóa bán ra để có thể tối ưu hóa chiến lược thu mua. Các thông tin về động thái của thị trường được thu thập để đánh giá mức độ ảnh hưởng của lạm phát sẽ giúp công ty cân nhắc có nên tăng giá để thu lợi nhuận lớn hơn với thị phần giảm và sản xuất ít hay không.

Đối với đơn vị kinh doanh trong góc phần tư phía dưới bên trái thì lạm phát có thể là một tai họa. các công ty thuộc nhóm này không những phải chịu chi phí đầu vào tăng mà còn gặp khó khăn khi chuyển phần chi phí tăng sang khách hàng. Đặc điểm của các công ty thuộc nhóm này là các khoản chi phí dễ thay đổi hoặc chi phí nguyên liệu lớn, chịu sự cạnh tranh khốc liệt và khách hàng của công ty có quyền thương lượng cao hơn. Đặc biệt, các đơn vị này thường bị ép chặt trong chuỗi giá trị. Ví dụ như các nhà cung cấp ô tô phải cạnh tranh với nhau để kinh doanh với số lượng rất ít các nhà sản xuất thiết bị nguyên gốc.

Để đối phó với lạm phát, các công ty thuộc nhóm này cần các biện pháp quản lý táo bạo nhằm tránh áp lực lợi nhuận. Các công ty cần xem xét kĩ lưỡng các hợp đồng cung ứng hiện tại, đánh giá khả năng thương lượng lại và nếu có thể thì sửa lại hợp đồng nhằm giảm chi phí. Tương tự đối với các hợp đồng bán hàng, các đơn vị kinh doanh cũng cần đánh giá khả năng có thể rút ngắn thời hạn hợp đồng hoặc yêu cầu tiền trả thêm tạm thời. Càng nhận thức sớm khả năng bị thương tổn do lạm phát ở mức độ nguy hiểm gây ra thì công ty càng có cơ hội đưa ra các biện pháp chiến lược, sáng suốt đối với các điều khoản điều chỉnh giá và định giá theo chỉ số trước khi lạm phát xảy ra.

Cuối cùng, các công ty thuộc nhóm ở góc phần tư phía trên, bên trái thì hầu như không nhận biết được lạm phát đang xảy ra bởi ảnh hưởng của lạm phát đối với lợi nhuận, giá cả của công ty là rất nhỏ, không đáng kể có ít năng lực định giá (thường do quy định của chính phủ) nhưng phần lớn giá cả, chi phí là cố định và các hợp đồng thường dài hạn. Ví dụ như các công ty dược phẩm chịu rất ít tác động của lạm phát chi phí và giá bán ra cũng không dễ tăng do quy định của chính phủ. Các công ty cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp như các văn phòng luật sư, cũng chịu ít tác động của lạm phát. Tuy nhiên, các công ty này không phải không chú ý đến lạm phát vì hậu quả của nó tuy không nhận thấy tức thì nhưng sẽ có tác động về lâu dài. Các công ty thuộc nhóm này cần phải tỉnh táo, đánh giá ảnh hưởng của lạm phát đối với các đối thủ cạnh tranh, và chuẩn bị sẵn sàng tận dụng cơ hội đối với các cơ sở cạnh tranh chịu ảnh hưởng nhất.

Xác định tác động của lạm phát với vốn

Trong khi rất dễ nhận thấy ảnh hưởng của lạm phát đối với lợi nhuận (P&L) của công ty thì ảnh hưởng của nó đối với tình hình tài sản (balance sheet) lại khó nhận biết nhưng cần phải chú ý hơn. Lý do nằm ở chỗ dòng tiền mặt, chứ không phải lợi nhuận kế toán, quyết định giá trị công ty. Khi lạm phát tăng cao, tiền bị mất giá, nên số lượng tiền mặt cần thiết cho các kế hoạch đầu tư của công ty cũng tăng lên, nhiều khi mức tăng là rất đáng kể. Cần tái huy động vốn lưu động ròng theo phí tốn kê thêm, các khoản đầu tư vốn cố định trở nên đắt đỏ hơn. Nếu công ty không thể tăng giá nhanh hơn tỷ lệ lạm phát thì giá trị của công ty sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Bởi vậy, công ty cần phải đánh giá khả năng ảnh hưởng của lạm phát đến 2 cấu thành chính của vốn đầu tư là vốn lưu động ròng bắt buộc và vốn đầu tư cố định.

Vốn lưu động ròng bắt buộc

Lạm phát có thể khiến cho vốn lưu động ròng bắt buộc tăng lên đáng kể. Hãy xem xét tác động của lạm phát hàng năm với tỷ lệ 5 % trong thời gian 6 năm từ 2011 đến 2016 (xem hình 2). Giả sử công ty có doanh thu bán hàng 10 tỷ đô vào năm 2010, nếu không có lạm phát thì đến năm 2016, doanh thu tăng lên 36% (13,6 tỷ đô). Tuy nhiên lạm phát lại khiến cho doanh thu cao hơn dự kiến. Doanh thu tăng do lạm phát dẫn đến vốn lưu động ròng bắt buộc cũng phải tăng theo. Theo tình huống trên, trong một năm nào đó xảy ra lạm phát, vốn lưu động ròng có thể sẽ phải tăng lên gấp đôi hoặc gấp 3 vốn lưu động ròng cần đến trong trường hợp không có lạm phát. Trong cả giai đoạn 6 năm, công ty này cần thêm nửa tỷ đô cho vốn lưu động ròng.

Mỗi công ty nên xem xét bài toán phân tích trên, sử dụng các số liệu trong kế hoạch kinh doanh của mình để biết vốn lưu động ròng bắt buộc sẽ thay đổi như thế nào nếu lạm phát xảy ra. Đương nhiên là công ty nào cũng mong muốn giảm số vốn lưu động ròng bắt buộc xuống mức thấp nhất có thể và điều này càng cần thiết hơn trong thời gian lạm phát. Khi mô hình hoạt động của một công ty yêu cầu phải có lượng hàng hóa tồn trữ lớn thì bắt buộc công ty phải liên tục bổ sung hàng dự trữ với mức giá ngày càng cao trong giai đoạn lạm phát, đòi hỏi lượng vốn lưu động cũng phải tăng lên. Ngược lại, khi hình thức hoạt động của công ty yêu cầu lượng hàng tồn kho ít thì công ty đó có thể linh hoạt hơn, thậm chí tận dụng giá thấp hiện tại để thu mua nguyên liệu đầu vào cơ bản để tránh giá cao lúc lạm phát.

Vốn đầu tư cố định

Việc xem xét, cân nhắc có hệ thống tất cả các khoản đầu tư hiện tại và trong tương lai sẽ giúp công ty biết được lạm phát sẽ kéo các khoản đầu tư này tăng lên bao nhiêu. Công ty nên phân đoạn dự án dựa trên mức độ mà công ty có thể kiểm soát được. Các dự án đã bắt đầu chưa hay vẫn đang còn trên bản vẽ? Có dễ trì hoãn các dự án đó không, hay việc trì hoãn có thể khiến chi phí tăng và thêm chi phí cơ hội mới? Tầm quan trọng của dự án đối với hoạt động kinh doanh và việc duy trì hiệu quả của công ty? Mục đích của quá trình xem xét trên là để định lượng các tác động của lạm phát đối với nhu cầu vốn. Ngoài việc xây dựng biện pháp đối phó thích hợp là điều kiện tiên quyết thì công ty cũng cần xác định các khoản đầu tư cần được ưu tiên.

Năng lực tài chính

Việc giải quyết như cầu vốn tăng do lạm phát gây ra phụ thuộc một phần vào năng lực tài chính của công ty. Do đó, khía cạnh khác của việc đánh giá ảnh hưởng của lạm phát đến cân đối thu chi là nhằm giúp công ty có thể so sánh nhu cầu vốn phát sinh do lạm phát với nguồn vốn có sẵn, có thể từ nguồn vốn dự trữ hoặc các khoản vay. Công ty cần phải hành động ngay nếu phát hiện ra lỗ hổng tài chính ở đây. Nếu cần thiết, công ty sẽ phải hạn chế chương trình đầu tư của mình, và hạn chế theo một cách chiến lược, có hệ thống bằng cách hoãn lại các dự án đầu tư chưa thực hiện, hoặc hủy bỏ các dự án phát triển không thực sự cần thiết. Cần phải ghi nhớ rằng giảm quá mức các dự án đầu tư có thể làm suy yếu vị thế cạnh tranh của công ty và dẫn đến tình trạng dự án đầu tư chất đống trong các năm tiếp theo.

Để tránh các rủi ro trên, công ty cũng nên xem xét các đề xuất, sáng kiến dài hạn để giảm các chi phí đầu tư như giảm độ phức tạp hay nét đặc trưng, riêng biệt của sản phẩm...Ngoài ra, cũng cần phải đảm bảo rằng công ty có đủ vốn dưới khả năng vay mượn chưa dùng đến hoặc dự trữ tiền mặt. Đây có thể là cách tốt nhất để tránh tình trạng thiếu vốn và đầu tư không đủ trong thời kì lạm phát.

(còn tiếp)

Theo VeF - LINH ANH (THEO BCG PERSPECTIVE)